Page 64 - Ekim Kasım

praksis

Dr. Bülent BÜBER

AŞIRI İFA
GÜÇLÜĞÜ

Ekonomideki bazı gelişmeler ticari taahhütlerin tam olarak yerine getirmesini engelleyebilir. Bu du-
rum kamu ihale sözleşmeleri kapsamında da ortaya çıkabilmektedir. Özellikle fiyat farkı öngörülme-
yen ve dövize bağlı mal alımlarında edimin ifasında aşırı güçlükler ortaya çıkabilmektedir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Aşırı ifa güçlüğü” başlıklı 138’inci maddesinde, “… Sözleşmenin
yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum,
borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkar ve sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları,
kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiş-
tirir ve borçlu da borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını
saklı tutarak ifa etmiş olursa borçlu, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme,
bu mümkün olmadığı takdirde sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Sürekli edimli sözleşmelerde
borçlu, kural olarak dönme hakkının yerine fesih hakkını kullanır.” hükmü yer almaktadır.

2016 yılı asgari ücretinin beklenenden daha fazla belirlenmesi sebebiyle işçilere brüt asgari ücretin
belirli bir yüzde fazlasının ödenmesinin öngörüldüğü personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alı-
mı ihalelerinde, idarelerin ödeme güçlüğü yaşadığı; bazı taşeron işçilerinin aldığı ücretlerin benzer
işi yapan kamu görevlilerinin maaşından fazla olmasının iş barışını etkilediği ifade edilerek bu du-
rumun 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (e)
bendi kapsamında mücbir sebep olarak kabul edilip edilemeyeceği konusunda tartışmalar yürütül-
müştür. Konu, Kamu İhale Kurulunun 28/01/2016 tarihli ve 2016/DK.D-11 sayılı düzenleyici kurul
kararında değerlendirilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda aşırı ifa güçlüğü ve bu durumlarda sözleşme uyar-
lanmasına yönelik bir hüküm yer almamaktadır. Anılan Kanun’un 36’ncı maddesinde ise Kanun’da
düzenleme (hüküm) bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu’nun uygulanacağı hüküm altına alın-
mıştır. Bu çerçevede kamu ihale sözleşmelerinde, sözleşme uyarlaması yapılıp yapılamayacağı teorik
bir tartışma konusu olarak varlığını sürdürmesine karşın Kocaeli 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin
21/01/2016 tarihli ve E:2016/17 sayılı kararı ile asgari ücretteki artış sebebiyle hizmet işine ilişkin
kamu ihale sözleşmesinde uyarlanma yapılmasına karar verilmiştir. Bu kararda, sözleşmenin eki
olan idari şartnamenin teklif fiyata dahil olan giderler maddesindeki ücretler yeniden düzenlenmiş
ve sözleşmenin uyarlanmasına hüküm tesis edilmiştir.