Page 32 - Sağlık Dergisi - Ağustos Eylül 2018

Sağlıklı Günlere...

Prof. Dr. Semih Baskan

Okan Üniversitesi
Tıp Fakültesi Dekanı
semih.baskan@okan.edu.tr

Aşı Karşıtlığı

Tarihten Bir Sayfa

Aşı reddi Türkiye’de bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın açıklamalarına göre 2016 yılın-
da 11.000, 2017 yılında 23.000 aile çocuklarını aşılatmayı reddetmişlerdir. Açıklamalarda her yıl 14.000 çocuğun aşılan-
madıkları için hayatlarını kaybedecekleri ifade edilmektedir. Sağlık Bakanlığının doğru bilinen yanlışlar nedeniyle “asi.
saglik.gov.tr” isimli bir site kurduğunu öğrenmiş bulunuyoruz.

İnsanlık tarihinin ilk başarılı aşısı İngiliz fizikçi Edward Jenner tarafından 1796 yılında üretildi. Bugün
“İmmunoloji’nin Babası” olarak bilinen Jenner bu aşıyı ilk kez kendi çocuklarına uygulamıştı.

Alman Ordusu’nun Osmanlı Ordusu’nun yeniden düzenlenmesi çabaları içinde asıl ismi Colmar Freiherr Von
Der Goltz olan askeri subayını 1883 İstanbul’a yolladı. Burada binbaşı rütbesi ile görev yapan Von Goltz paşa Korgeneral
rütbesi ile Almanya’ya 1897 yılında geri döndü.1908 yılında kendisini Osmanlı Ordusu’nda görev yaparken görmekte-
yiz.1911 yılında Mareşal rütbesini aldı ve Kurmay Başkan Yardımcılığı’na atandı. Bir süre sonra Mısır’daki yeni kurulan
6.Ordu Komutanlığı’na atandı. Kut-ül Amare ‘de İngiliz Ordusu ile giriştiği savaşta büyük başarı kazanarak Onları
kuşatma altına aldı. Bu Orduyu kurtarmak için gönderilen İngiliz birliklerini de püskürten 6.Ordu29 Nisan 1916’da
Britanya İmparatorluğu’nun Mezopotamya Ordusu’nu teslim aldı, İngilizler büyük bir bozguna uğradılar.

Dünya’da ilk Tifüs aşısı 28 Mart 1915 tarihinde Hasankale’de bizzat Binbaşı Tevfik Salim Bey(Sağlam) tarafından ha-
zırlandı ve beşi doktor,4ü subay olmak üzere 9 erişkinde tatbik edildi. Sonuçları iyi oldu.(1). Bu konu ile ilgili olarak
Abdülkadir Noyan Paşa anılarında şöyle bahseder” çok teessüf ve hüzün ile zikredebilirim ki aşımıza inanmayan doktor
arkadaşımız Oberndorfer bir müddet sonra ağır bir Tifüs hastalığına tutuldu. Sivil Alman Dr. Haerle tarafından tedavi
ediliyordu. Hastalığının 13-14.günlerinde vefat etti. Hepimizi kederlendirdi”. Sonrada anılarında şöyle devam ediyor
“Ordu Komutanı Mareşal Von Der Goltz, Küt-il Amare cephesini teftişe gitmişti. Dönüşte 10. Günde hastalandı. Ertesi
gün pnömoni gelişti ve 19 Nisan 1916tarihinde Türk dostu kahraman Mareşal hayata gözlerini yumdu.”

Kendisine Tifüs aşısı yapılması önerilmiş, fakat doktoru müsaade etmemişti. Bu konuda Abdülkadir Noyan Paşa anı-
larında şunları kaleme almıştır; “Tifüs aşısı ile aşılanmamak suçu kendisine ait değildi. Kendi doktoru razı olmamıştı.
Türk’e inanmayan, Türk’ün çalışmasına kıymet vermeyen kendi değil, Türkleri tanımamış olan doktoru idi. Bu ne garip
tabiat cilvesidir ki bu hastalık evvela aşçıya inanmayan doktoru cezalandırdı.”(1).Mareşal Von Goltz’ün cenazesi kendi
isteği üzerine İstanbul’da Tarabya Sırtlarındaki Alman Askeri Mezarlığı’na defnedildi.
Aradan yıllar geçiyor 2.Dünya Savaşı’nın en kritik Harekâtlarından biri olan İtalya’da Salerno Çıkartması esnasın-
da Amerikan Ordusu’nda Tifüs salgını gelişiyordu. Bu kez de gene yardıma Türk doktorları yetişiyordu. Ankara’da
Gülhane Hastanesi Laboratuvarlarında hazırlanan 10.000 kişilik aşı üretiliyor ve bunlar Müttefik kuvvetlere ulaştırılı-
yordu. Alınan sonuçlar yüz güldürücü idi.(2,3). Bu şekilde pek çok asker, Türkler’in yaptığı bu aşılar sayesinde hayata
tutunabiliyorlardı.
Saygılarımla,

Prof. Dr. Semih BASKAN
1. Prof. Dr. Semih Baskan
“Ordinaryüs Profesör Doktor Abdülkadir Noyan.
Sayfa:34-36.Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını No:461.2015 Ankara.
2. Prof. Dr. Behiç Onul
İnfeksiyon Hastalıkları.Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını.Sayfa:483.1983.Ankara.
3. Haluk Eraksoy
“Riketsiyoz’lar. Epidemik Tifüsten çalılık tifüsüne”
Klimik Dergisi vol:27 Sayı1,sayfa1,Nisan 2014.